Współczesna nauka posiada dwa oblicza. Jedno z nich to instytucje badawcze, apara­tura, środki finansowe, administracja czy w końcu wyniki pracy naukowej — książki, arty­kuły, monografie. W drugim obliczu nauki do­strzegamy więcej subiektywizmu; jest ono mniej wymierne. Chcąc je ukazać trzeba ana­lizować proces twórczy i akt odkrycia, osobo­wość uczonego i jego motywację. Żyjemy w czasach, w […]

Te dysproporcje nie wydają mi się przy­padkowe; są one jeszcze jednym dowodem na to, że żyjemy w wieku nauki, który nie jest jednak wiekiem uczonych. Niedocenianie drugiego oblicza nauki utrudnia jej dal­szy rozwój; zmniejsza efektywność dzia­łalności badawczej i zamazuje jej ludzki wy­miar.W ciągu ostatnich piętnastu lat próbowałem analizować drugie oblicze nauki. W tym czasie napisałem […]

Po dłuższej przerwie powróciłem do rozwa­żań o współczesnej nauce. Z reguły ludzie zaj­mują się dawnymi problemami nie po to, aby powielać przeszłość, ale po to, żeby zobaczyć je w nowy i świeży sposób. Drogi powrotne są w większości wypadków nie wydeptanymi jeszcze szlakami. Gdy przed kilkunastu latami zajmowałem się twórczością, interesowały mnie w niej przede […]

Wydawa­ło mi się wówczas, że poznanie procesu myśle­nia jest fundamentem, na którym da się zbu­dować całą teorię twórczości naukowej. Dzisiaj inaczej patrzę na te sprawy. Przekonałem się, że w działalności inwencyjnej, pedagogicznej i organizacyjnej uczonego znaczną rolę odgry­wa osobowość, a szczególnie — charakter, a więc, że badacz, który jest jedynie intelek­tualnym homunculusem, nie zawsze osiąga […]

Według pierwszej z nich, zwanei psycho patologiczną, uczeni, pisarze, czy wynalazcy są ludźmi o osobowości neuro­tycznej lub psychotycznej; mają na przykład psychozę maniakalno-depresyjną; luminarze nauki to najbliżsi krewni szaleńców. Koncepcja ta, mimo dużej popularności, przedstawiała fał­szywy wizerunek badaczy i artystów. Ostatnio zgromadzono wiele danych, które wskazują, ze twórczość nie tyle jest przejawem patologii, p° wskaźnikiem […]